AANSPREEKPERSOON INTEGRITEIT (API)
In de commissie Grensoverschrijdend Gedrag binnen het Vlaams Parlement is beslist om grensoverschrijdend (ook seksueel) gedrag in de sportsector aan te pakken.
Zie ook onze ‘verklaring’ over de term ‘grensoverschrijdend gedrag’.
Als club proberen we aldus alles te doen wat haalbaar is om de lichamelijke en seksuele integriteit van onze jonge sporters te beschermen.
We zijn dat aan de kinderen en jongeren verplicht, omdat hun welzijn elk ander belang overstijgt, en aan de ouders, die hun kroost aan onze zorgen toevertrouwen.
Dus hebben we een gedragscode opgesteld (staat op onze website) en hebben we gezocht naar een Aanspreekpersoon Integriteit (API) waarbij ‘iedereen’ terecht kan.
Ruim omvattend: ‘alle deelnemers, leden, ouders, clubbestuurders, commissieleden, trainers, begeleiders en alle andere jeugdsportmedewerkers’, kunnen bij de API terecht in geval van grensoverschrijdend gedrag.
Bij een vermoeden van grensoverschrijdend gedrag, vragen wij aan ‘iedereen’ om meteen de API te contacteren en niet te twijfelen deze op de hoogte te brengen.
De API van onze club is Karin Matheussen.
Karin voldoet aan alle competenties om deze taak uit te voeren en is ook API in de school waar ze les geeft. Karin is bereikbaar op gsm 0475 87 00 49 en op e-mailadres info@tennisclubboom.be Bij deze API kan ‘iedereen’ terecht met een vraag, bezorgdheid of melding. Uiteraard wordt dit vertrouwelijk behandeld.
Ongewenst (seksueel) gedrag, pesten, fysiek geweld, kortom dingen die niet door de beugel kunnen, ontevredenheid bij de trainer, ouders, bestuurder, tennisser, e.a. kunnen in iedere sportclub voorkomen. Elk ongenoegen, geschil of probleem kan veelal opgelost worden door een goede dialoog zonder verdere stappen te moeten ondernemen.
Daarom stelt Kon. Boom Tennis Club vzw dus een API aan, zodat leden eventuele misvattingen kunnen vertellen aan deze neutrale persoon.
De API heeft een luisterend oor en kan via een gesprek op een objectieve manier de problemen detecteren en oplijsten om deze, bespreekbaar te maken tussen beide partijen. Zo kan er mogelijk tot een oplossing gekomen worden.
De API gaat absoluut vertrouwelijk om met ieders verhaal.
Alleen met toestemming van de persoon zal hij/zij met derden spreken.
Deze API kan:
- advies geven om het probleem op te lossen
- helpen bij het opzetten van een bemiddelingsgesprek
- helpen bij het indienen van een klacht en informeren over de afhandeling van de klacht
- verwijzen naar externe hulpverleners
- het clubbestuur informeren
De kandidaat of kandidaten ‘API’ die onze club zoekt, moeten voldoen aan volgend profiel:
- de sport en de clubwerking kennen, of op zijn minst affiniteit hebben met de sport
- een sociaal, toegankelijk, oprecht en gezaghebbend persoon zijn, die vertrouwen geniet van de medewerkers en leden van de sportclub
- kunnen luisteren en proberen tot een oplossing te komen
- vlot in omgang zijn en discreet kunnen werken
- neutraal kunnen werken, zich onafhankelijk kunnen opstellen en kunnen bemiddelen
- gemakkelijk bereikbaar zijn via telefoon/e-mail
- beschikken over een breed netwerk van externe contacten: artsen, meldpunt 1712, sensoa, e.a.
- in staat zijn om mee te werken, beleid uit te voeren
De naam en de coördinaten van de API zullen in de club bekend gemaakt worden via: website, nieuwsbrief, sociale media e.a. zodat hij/zij bij alle clubleden gekend is.
PROFIEL AANSPREEKPERSOON INTEGRITEIT
Waarom de benaming API?
Waarom voor de term ‘aanspreekpersoon integriteit’ (API) kiezen en niet voor de term ‘vertrouwenspersoon’, kent een belangrijke reden: de term ‘vertrouwenspersoon’ brengt een aantal juridische/wetgevende gevolgen en verplichtingen met zich mee.
Zo mag een vertrouwenspersoon nooit de informatie die hij te horen krijgt verder vertellen. Hij/zij heeft zwijgplicht/beroepsgeheim. Dit willen we niet in een sportorganisatie. Het is net de bedoeling dat problemen laagdrempelig gemeld kunnen worden en dat er vervolgens (discreet en met een goede verstandhouding met degene die het probleem meldt) tot een oplossing, compromis, aanpak, bemiddeling kan gekomen worden. Hierin moet de API inschatten of het gewenst is om (een deel van) het bestuur in te lichten.
Beroepsgeheim en/of discretieplicht voor sportorganisaties:
Beroepsgeheim wordt in specifieke wetgeving omschreven als de geheimhoudingsplicht die van toepassing is op allen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd. Het gaat hier om een zwijgplicht verbonden aan een vertrouwensrelatie.
De discretieplicht daarentegen wordt in de rechtsleer geïnterpreteerd als de verplichting om bij het uitoefenen van een ambt of functie geen vertrouwelijke gegevens vrij te geven aan anderen dan diegenen die gerechtigd zijn om er kennis van te nemen. Daar waar het beroepsgeheim de plicht oplegt vertrouwelijke gegevens geheim te houden, vereist de discretieplicht, dat discreet wordt omgegaan met dergelijke gegevens. Enige zorgvuldigheid in de omgang met die gegevens is dus vereist.
Sportclubs zijn geen hulpverlenende organisaties. Wel kunnen sportclubs in contact komen met grensoverschrijdende situaties waar ze de verantwoordelijkheid hebben om de eerste hulp voor een kind of jongere te moeten bieden.
Aangezien de API of andere personen die verbonden zijn aan de sportclub (‘iedereen’ = alle deelnemers, leden, ouders, clubbestuurders, commissieleden, trainers, begeleiders en alle jeugdsportmedewerkers) geen professionele hulpverleners zijn, is op hen in principe enkel een discretieplicht van toepassing.
Merk op! Aangezien de naam vertrouwenspersoon misleidend is, kiezen we dus bewust voor de term ‘aanspreekpersoon integriteit’ of ‘API’. Bovendien is het belangrijk om de inhoud van de functie extra te benadrukken alvorens iemand zijn verhaal doet. Er moet duidelijk gemaakt worden dat de API geen beroepsgeheim heeft en dat er geen geheimhoudingsplicht bestaat t.a.v. wat zij hen vertellen.
Wat? Een Aanspreekpersoon Integriteit (API) kan er in een sportclub mee zorg voor dragen dat jonge sporters, hun ouders, begeleiders of andere betrokkenen, dus ‘iedereen’ iemand heeft bij wie zij/hij terecht kan met een vraag, vermoeden of klacht over grensoverschrijdend (seksueel) gedrag of lichamelijke en seksuele integriteit.
Waarom? Omdat het over de bescherming van jonge sporters gaat die aan ons worden toevertrouwd, is het aangewezen dat de sportclub zelf een duidelijk, eerste aanspreekpunt regelt.
Wie? Een API is een persoon, verkozen of aangesteld door het bestuur, die de nodige competenties heeft en opgeleid is om binnen de club een eerste aanspreekpunt rond lichamelijke en seksuele integriteit te zijn.
Opgepast! Om zijn rol ten volle te kunnen vervullen, moet een API passen in een uitgewerkt beleid binnen de sportclub, gedragen door het bestuur.
Algemene taakomschrijving
De Aanspreekpersoon Integriteit (API) is binnen de sportclub het eerste aanspreekpunt voor wie een vraag, opmerking, klacht of andere boodschap heeft in verband met grensoverschrijdend (seksueel) gedrag en lichamelijke en seksuele integriteit. De API luistert naar de vraag of het verhaal en verwijst de melder door wanneer nodig of verleent advies bij de mogelijke vervolgstappen, zonder zich inhoudelijk in de zaak te verdiepen of aan waarheidsvinding te doen. Verder kan de API ook preventieactiviteiten uitvoeren binnen de organisatie en adviezen formuleren met betrekking tot dit thema.
Zijn taken kunnen dus bestaan uit:
- aanspreekpunt en eerste opvang
- coördinatie van de interne procedure en doorverwijzing
- preventieactiviteiten en ondersteuning
De API is binnen de sportclub het eerste aanspreekpunt voor wie een vraag, opmerking, klacht of andere boodschap heeft, in verband met grensoverschrijdend (seksueel) gedrag en lichamelijke en seksuele integriteit, en hierover met iemand wil spreken.
De API:
- luistert naar het verhaal van de melder of vraagsteller
- vormt zich een beeld van de situatie en probeert in te schatten welke stappen verder noodzakelijk zijn
- bespreekt mogelijke doorverwijzingen of verleent advies over mogelijke stappen
- informeert over afspraken, procedures of reglementen die binnen de sportorganisatie bestaan
- maakt een correcte registratie en een schriftelijk verslag van vragen en incidenten
De API zorgt ervoor dat elke vraag of klacht serieus genomen wordt. Hij of zij ziet erop toe dat de interne procedure gevolgd wordt en biedt ondersteuning bij de stappen die moeten worden gezet tijdens het intern behandelen van een vraag, klacht of melding. Daarvoor kan de API het ‘handelingsprotocol’ gebruiken. De API heeft geen hulpverlenende of onderzoekende rol. Voor professionele ondersteuning, hulpverlening of melding, verwijst de API door naar externe instanties binnen hulpverlening, politie en justitie. Hij of zij maakt hierbij gebruik van de ‘wegwijzer’.
De API:
- zorgt, samen met het bestuur, dat iedereen binnen de eigen sportorganisatie op de hoogte is van het bestaan en de rol van de API
- zorgt in samenspraak met het bestuur voor bewustmaking in verband met de gedragsregels en afspraken over lichamelijke en seksuele integriteit in de sportorganisatie
- houdt zich op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen rond het thema lichamelijke en seksuele integriteit in de sport (kwaliteitsbeleid, preventiebeleid, reactiebeleid)
- ondersteunt desgewenst, en in samenspraak met het bestuur, begeleiders rond dit thema
- geeft advies en informatie aan het bestuur waarmee gericht beleid kan worden ontwikkeld tegen lichamelijk en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hiervoor kan het Raamwerk Lichamelijke en Seksuele Integriteit en het Vlaggensysteem gebruikt worden
De API:
- is gemakkelijk bereikbaar voor iedereen in de sportclub, geen machtsfiguur maar iemand die gerespecteerd wordt omwille van eigenschappen als inlevingsvermogen, onkreukbaarheid, onafhankelijkheid en wijsheid
- heeft/kent een duidelijk aanspreekpunt/contactpersoon binnen het bestuur van de sportclub
- wordt via een duidelijk mandaat aangesteld door het bestuur
- kan op verzoek een uittreksel uit het strafregister (minderjarigenmodel) voorleggen
- werkt conform de uitgewerkte gedragscode, reglementen en statuten van de sportclub
- kan rekenen op ondersteuning en opleiding
De Aanspreekpersoon Integriteit (API) heeft en geeft steun. Hij of zij geniet het vertrouwen en respect bij bestuur, begeleiders, ouders en jonge sporters, en is bereikbaar en aanspreekbaar voor alle betrokkenen.
Kennis:
- begrijpt de werking van de sportorganisatie en zijn cultuur
- kent de interne procedure zoals die is vastgelegd in de gedragscode
- kent de gedragscode van de begeleiders van de sportclub
- heeft inzicht in de aard en omvang van het probleem van lichamelijk en seksueel risicogedrag, in het bijzonder van seksueel misbruik
- beschikt over correcte informatiebronnen en kan doorverwijzen op basis van een wegwijzer naar diensten voor hulpverlening, juridische bijstand, medische hulp, e.d.
- kan de mogelijke juridische gevolgen van een klacht of melding inschatten.
Attitude:
- heeft een onbesproken staat van dienst met betrekking tot lichamelijke en seksuele integriteit en de omgang met jonge sporters in het algemeen
- beschikt over een valide visie en moraal ten aanzien van lichamelijke en seksuele integriteit
- is onafhankelijk, neutraal en bedachtzaam (zowel t.a.v. de mogelijke pleger als het slachtoffer van een incident)
- toont de bereidheid en het engagement om mee te zorgen voor een veilige omgeving voor jonge sporters
- is in staat om elke vraag of klacht serieus te nemen
Specifieke competenties (vaardigheden):
- inzicht in de denkwereld en gevoelens van slachtoffers (schuld- en schaamtegevoelens, angst, drempel om het kenbaar te maken/klacht in te dienen, e.a.)
- inzicht in verschil in beleving en ontwikkeling tussen mannen en vrouwen, jongens en meisjes
- inzicht in werkwijzen of ontkenningsmechanismen van plegers van lichamelijk en seksueel misbruik
- inzicht in risicofactoren en het herkennen van signalen rond lichamelijke en seksuele integriteit.
Specifieke communicatievaardigheden:
- beschikt over luistervaardigheden en kan goed observeren
- kan gesprekken structureren
- kan vormings- of preventie-initiatieven ondersteunen
- is in staat om een schriftelijk, feitelijk verslag en correcte registratie te maken van een vraag of klacht
Emotioneel:
- heeft inlevingsvermogen
- kan omgaan met vertrouwelijkheid en weerstanden
- kan omgaan met emoties van zichzelf, de melder en andere betrokkenen
- kan desgewenst verdere ondersteuning en begeleiding bieden aan betrokkenen
- heeft de kwaliteit zich niet onder druk te laten zetten om wat in vertrouwen is verteld door te zeggen
- straalt rust, draagkracht en bedachtzaamheid uit
Opgelet: Het is goed, maar niet strikt noodzakelijk, dat de API op het ogenblik van zijn of haar benoeming over alle competenties beschikt. Het is aanvaardbaar dat de API volgens het bestuur het vermogen en de wil heeft om deze competenties maximaal en zo snel mogelijk te ontwikkelen.